Spis treści:
- Wiesiołek – charakterystyka
- Wiesiołek – uprawa
- Wiesiołek na rabacie i w donicy
- Wiesiołek – właściwości
- Właściwości oleju z wiesiołka
- Wiesiołek – zastosowanie
Wiesiołek – charakterystyka
Wiesiołki, łac. Oenothera, to grupa ok. 120 gatunków roślin, które pochodzą z Ameryk Północnej i Południowej, jednak zostały introdukowane przez człowieka w wielu zakątkach świata. W Polsce można spotkać około 30 z nich, a najpopularniejszym jest wiesiołek dwuletni.
Wiesiołek dwuletni, łac. Oenothera biennis, nazywany jest również nocną świecą ze względu na kwiaty, które otwierają się nocą i odbijają światło księżyca. W Europie pojawił się w XVII wieku. W Polsce występuje powszechnie na całym terenie, jednak najgęściej w dolinie Wisły.
Tworzy wzniesioną, pojedynczą i owłosioną łodygę o wysokości od 50 do 100 cm. Włoski są spiczaste i mają łukowaty kształt oraz wałeczkowate lub stożkowe brodawki u nasady. Znajomość ich wyglądu jest bardzo ważna, ponieważ jest to jedna z cech odróżniających wiesiołka dwuletniego od innych gatunków.
Liście pojawiają się wzdłuż łodygi – krótkoogonowe, lancetowate – i przy ziemi – odwrotnie jajowate i tępo zakończone. Wyróżniają je czerwone żyłki. Na końcu każdego pędu wyrastają ogruczolone kwiatostany, które składają się z kwiatków o płatkach mniejszych niż ich działki. Korona ma cztery płatki w kształcie podobnym do serca i żółty kolor. Co ciekawe – kwiaty otwierają się… wieczorem i są zapylane przez ćmy. Dodatkowo emitują słodki, lekko cytrynowy zapach.
Wiesiołek kwitnie od czerwca do sierpnia, a następnie w miejscu kwiatów pojawiają się owoce w postaci jajowatej torebki. To z nich tłoczony jest niezwykle cenny olej.
Wiesiołek charakteryzuje się żółtymi kwiatami, odwrotnie jajowatymi liśćmi i wąskimi, podłużnymi owocami. Fot.123RF.com
Wiesiołek – uprawa
Wiesiołek jest rośliną dwuletnią. Jego uprawa jest bardzo prosta. Jako roślina, która doskonale rośnie na polach, łąkach i zboczach dróg, nie ma zbyt wysokich wymagań. Do rozwoju potrzebuje:
- słonecznego stanowiska – w półcieniu również sobie poradzi, ale będzie tworzyć mniej uroczych kwiatów,
- lekko kwaśnego, próchniczego, wilgotnego podłoża – typowego dla terenów łąkowych, ale niezbyt mokrego, ponieważ w takich warunkach wiesiołek może zacząć gnić.
Wiesiołek jest w pełni odporny na suszę, jednak jeśli lato jest bardzo upalne i bezdeszczowe lub gdy hodujesz go w donicy, warto go regularnie podlewać. Oprócz tego roślina dobrze reaguje na wieloskładnikowe nawozy, dzięki którym wytworzy bardziej okazałe pędy.
Jeśli pragniesz umieścić wiesiołka w swoim ogrodzie, wysiej nasiona jesienią do inspektu lub wiosną (w połowie maja) bezpośrednio do gruntu. Wcześniejszy wysiew pozwala uzyskać sadzonki, które mają większą szansę przetrwać np. atak szkodników po zasadzeniu. Prawidłowa rozstawa między nimi powinna wynosić od 25 do 30 cm.
Wiesiołek na rabacie i w donicy
Urzekły cię drobne żółte kwiatki wiesiołka? Możesz z powodzeniem uprawiać go na swojej rabacie lub w donicy! Razem z innymi, rodzimymi gatunkami, np. makami, chabrami czy krwawnikami, stworzą wspaniałą, sielską kompozycję, która będzie wzbudzać zainteresowanie każdego, kto wejdzie do ogrodu. Dodatkowo przyciągną motyle, pszczoły i inne pożyteczne owady, dzięki czemu przestrzeń wokół domu stanie się przyjazna dla wszystkich stworzeń.
Wiesiołka można uprawiać także na balkonie. Wystarczy tylko zadbać o odpowiednio głęboką donicę z drenażem oraz dobrą glebę. Dzięki temu, że roślina tworzy wysokie, pędy można uzyskać naturalną osłonę przed spojrzeniami sąsiadów.
Przeczytaj również: Korzeń do zadań specjalnych. Na co pomaga i jak stosować żywokost w domu i ogrodzie
Korzeń żywokostu ma działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe. Fot.123RF.com
Wiesiołek – właściwości
Łodygi, korzenie, liście i kwiaty wiesiołka stanowią źródło wielu składników odżywczych takich jak:
- nienasycone kwasy tłuszczowe, np. kwasy linolowy i oleinowe, które wspierają m.in. prawidłowe funkcjonowanie układu krwionośnego i przemian biofizycznych oraz pomagają w profilaktyce wielu poważnych chorób, np. miażdżycy,
- białko – stanowi źródło energii potrzebnej do pracy całego organizmu,
- magnez – wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, a także utrzymanie właściwego ciśnienia krwi,
- wapń – jest nie tylko budulcem kości i zębów, ale wspiera również produkcję hormonów i krzepnięcie krwi,
- cynk – pomaga zachować dobrą odporność, normalizować funkcjonowanie układu krwionośnego i przeciwdziałać występowaniu żylaków,
- selen – wspomaga właściwe działanie tarczycy,
- witamina E – antyoksydant. Wspiera działania anti-aging.
Dzięki tym składnikom wiesiołek może pomóc w walce z chorobami krążenia i wspomóc utrzymanie organizmu w zdrowiu i dobrej kondycji. Najcenniejszą częścią wiesiołka są jego nasiona, z których pozyskuje się olej.
Olej z wiesiołka dostępny jest jako suplement diety w formie kapsułek. Fot.123RF.com
Właściwości oleju z wiesiołka
Olej z wiesiołka to produkt, który powstaje w procesie tłoczenia na zimno nasion rośliny. Ma wspaniały złoty kolor i lekko orzechowy smak. Jest dość kaloryczny – 100 g oleju to aż 884 kcal. Jednocześnie jest bardzo wartościowy, ponieważ zawiera dużą ilość nienasyconych kwasów tłuszczowych, głównie omega-6, które pomagają:
- regulować przemianę materii, a tym samym wspierają odchudzanie,
- odbudowywać komórki,
- obniżać poziom całkowitego i złego cholesterolu LDL, a tym samym wspomagać redukcję ryzyka zachorowania m.in. na miażdżycę i inne choroby metaboliczne,
- tworzyć liczne hormony i neuroprzekaźniki, dzięki czemu wspierają pracę układu nerwowego i hormonalnego,
- regulować ciśnienie krwi i pracę serca.
Z tych powodów nienasycone kwasy tłuszczowe powinny być stałym elementem diety każdego człowieka, a zwłaszcza dzieci.
Składniki oleju z wiesiołka zmniejszają stężenie złego cholesterolu LDL i regulują poziom cholesterolu HDL. Fot.123RF.com
Wiesiołek – zastosowanie
Wiesiołek dwuletni jest rośliną jadalną. Po ugotowaniu można bezpiecznie spożywać wszystkie jego części. Mają pieprzny smak i pięknie prezentują się na talerzu. Można z ich dodatkiem przygotować wiele potraw, np. sałatkę. Potrzebujesz do tego kilku składników:
- garść ulubionej sałaty, np. rzymskiej – wspaniale chrupie!
- jednego świeżego ogórka – pokrojonego na plastry,
- garści kwiatów i pączków wiesiołka,
- kilku sztuk truskawek – pokrojonych na ćwiartki,
- 3-4 liście mięty,
- sosu: 1 łyżka octu balsamicznego, miodu i oliwy z oliwek
Składniki na sos należy wymieszać ze sobą i odstawić na bok, aby mogły uwolnić swoje aromaty. Pozostałe połącz ze sobą w dużej misce. Przed podaniem należy polać wszystko sosem. Taka sałatka świetnie smakuje np. z opiekaną bagietką z masłem czosnkowym. Jest świeża, lekka i bardzo aromatyczna, więc z pewnością sprawdzi się jako letni posiłek.
Z wiesiołka można przygotowywać także napary. Do tego potrzebujesz suszonych nasion rośliny. Wsyp 1 łyżkę suszu do szklanki i zalej wrzącą wodą. Następnie przykryj talerzykiem, aby cenne składniki nie "uciekły" razem z parą wodną. Po 15 minutach przecedź herbatę i wypij.
Taki napar możesz też wykorzystać jako płukankę do włosów. Wystarczy, że przygotowany napój wystudzisz, a następnie wylejesz go na umytą skórę głowy i kosmyki. Na koniec wystarczy ułożyć fryzurę jak zawsze. Składniki zawarte w naparze pomogą wzmocnić włosy i naskórek oraz poprawić ich wygląd.
Wiesiołek to jedna z cenniejszych roślin, które możesz mieć w swoim ogrodzie. Zaproś ją do siebie, a nie pożałujesz.
Przeczytaj również: Miechunka peruwiańska – roślina o pięknym wyglądzie i wielu właściwościach zdrowotnych. Jak ją uprawiać?
Miechunka to bardzo efektowna roślina, której owoce posiadają mnóstwo witamin i minerałów. Fot. 123RF/PICSEL