Wiewiórki – krótka charakterystyka
Wiewiórki w Polsce są jednymi z najbardziej rozpoznawalnych gryzoni. Spotykane na terenie całego kraju w lasach liściastych, iglastych, parkach i ogrodach. Jedynymi dziko żyjącymi u nas wiewiórkami są wiewiórki pospolite (Sciurus vulgaris) należące do rodziny wiewiórkowatych (Sciuridae) i wśród których wyodrębniono aż 23 podgatunki ze względu na ubarwienie futra. W Polsce spotyka się dwie odmiany barwne: rudą z białym brzuchem oraz czarno-popielatą z białym ubarwieniem w części brzusznej. Zdarzają się także formy melanistyczne (tj. całkiem czarne) oraz wiewiórki albinosy.
Co ciekawe, niezależnie od umaszczenia, zwierzęta te zmieniają swoje futro dwukrotnie w ciągu roku. Jesienią staje bardziej gęste i szarawe, by wiosną wrócić do poprzedniego ubarwienia. Wiewiórki są bardzo aktywne w dzień i zasypiają w nocy. Żyją około 3-4 lat i posiadają od 20 do 22 zębów! Ich siekacze rosną całe życie, ale ulegają naturalnemu starciu podczas jedzenia. Mieszkają w koronach drzew w dziuplach oraz gniazdach, które wiją z patyków i mchu. Od 2014 r. wiewiórka pospolita została objęta częściową ochroną.
Może zainteresuje cię artykuł: Jak zaprosić jeże do ogrodu?
Czy wiewiórka zapada w sen zimowy?
Nie, wiewiórka nie hibernuje w czasie zimy. Jest po prostu mniej aktywna – choć wstaje skoro świt, to już około godziny 15-16 zaszywa się w swojej dziupli lub gnieździe aż do następnego dnia. Jeszcze mniejszą aktywność wykazuje w dni deszczowe, mroźne i wietrzne, podczas których może nie wychodzić nawet przez tydzień.
Co jedzą wiewiórki? Rośliny, nasiona, ale też mięso! Fot. 123RF/PICSEL
Odżywianie wiewiórek
Co jedzą wiewiórki w naturalnym środowisku? Dieta tych rudych zwierząt zdecydowanie nie jest monotonna. Chętnie zjadają orzechy, nasiona drzew iglastych i liściastych (w tym np. żołędzie), szyszki, młode pąki, kwiaty i jagody. Ich menu nie ogranicza się jednak wyłącznie do roślin. Znajdują się w nim również grzyby, larwy i owady, a także… jaja i pisklęta. Nie są to też tak niewinne i przyjazne zwierzątka, na jakie wyglądają – potrafią bez skrupułów plądrować gniazda ptaków! Co więcej, mogą obgryzać kości innych zwierząt, spijać żywicę i obgryzać korę drzew.
Gdy nadchodzi zima, zaczynają gromadzić ogromne zapasy nie tylko w swoich dziuplach, ale także w gniazdach, które same sobie budują w koronach drzew. Mogą również zakopywać jedzenie w ściółce. Tym samym, jeśli nie zjedzą wszystkiego ze swojej spiżarni, przyczyniają się do rozprzestrzeniania się niektórych gatunków roślin. Ponadto nieświadomie zapewniają w ten sposób pokarm ptakom, np. srokom, sójkom, wronom czy gawronom.
Taktyka ma znaczenie
Zastanawiałeś się kiedyś nad tym, dlaczego wiewiórki chowają swój pokarm w losowych miejscach? Takie mylne wrażenie może sprawiać to, że ich spiżarnie mają postać rozproszonych skrytek (ang. scatter-hoarding), choć ich rozmieszczenie nie jest tak do końca przypadkowe. Umieszczenie pokarmu w wielu różnych miejscach pozwala zmniejszyć straty wywołane ewentualną kradzieżą przez inne wiewiórki lub ptaki. Ponadto musi być go tyle, aby nawet uszczuplone przez złodziei wystarczyło na przynajmniej 2-3 miesiące.
Co ciekawe, jeśli pokarm wiewiórek jest bardziej wartościowy (bogaty energetycznie), zwierzęta chowają go dużo dalej niż ten mniej wartościowy. W dodatku starają się ukryć go jak najdalej od swoich towarzyszy. Jak w takim razie radzą sobie ze znalezieniem swoich smakołyków? W tym celu wykorzystują pamięć przestrzenną i węch.
Karmnik zawieszony na drzewie doskonale sprawdzi się do dokarmiania wiewiórek. Fot. 123RF/PICSEL
Jak dokarmiać wiewiórki?
Wydawałoby się, że są to tak sprytne stworzenia, iż nie będą wymagać ludzkiej pomocy. I częściowo jest to prawda. Czasem zdarza się jednak, że wiewiórki (zwłaszcza te młodsze) zapominają, gdzie schowały jedzenie. W dodatku długa i śnieżna zima może uniemożliwić wydostanie im jedzenia ze swoich skrytek. Sporym wyzwaniem dla nich jest także przetrwanie wczesnej wiosny. W tym czasie zrobione podczas jesieni zapasy kurczą się, a znalezienie nowego pokarmu, który nadawałby się do przechowywania, jest mocno utrudnione.
Jeśli chcesz dokarmiać wiewiórki, trzymaj się kilku zasad:
- karmnik umieść w miejscu niedostępnym dla ptaków i kotów.
- dokarmiaj sporadycznie – wiewiórki, przez zbyt częste i regularne dokarmianie, mogą oduczyć się samodzielnego poszukiwania pożywienia. Najlepiej robić to w okresie, w którym ziemia jest zamarznięta i/lub pokryta grubą warstwą śniegu.
- zachowaj umiar – ilość pożywienia dostosuj do warunków pogodowych. Jeśli jest odwilż, z pewnością wystarczy mniejsza porcja.
- utrzymuj czystość w karmniku – może zostać zanieczyszczony odchodami, co zwiększa ryzyko rozprzestrzeniania się chorób. Ponadto zbyt długo leżące jedzenie również może być dla wiewiórek szkodliwe.
- zachowuj odległość – nie próbuj ich oswajać, łapać, ani zachęcać do zbliżenia się. Jest to nie tylko zabronione ustawowo. Jest to dla nich krzywdzące, ponieważ tracą swoją czujność potrzebną do życia wśród drapieżników. Co więcej, wiewiórki są nosicielami wścieklizny, dlatego ich ewentualne ugryzienie może nie skończyć się dla ciebie dobrze.
- podawaj odpowiedni i zawsze świeży pokarm – delikatne brzuszki wiewiórek nie są przyzwyczajone do sztucznych produktów, takich jak np. słodkie przekąski. Również solone orzeszki czy chleb mogą zrobić im krzywdę, uszkadzając ich przewód pokarmowy. Podobnie ma się również sprawa z nadpsutym jedzeniem.
Dokarmianie wiewiórek zimą pomaga im przetrwać, jeśli zgromadzony wcześniej pokarm zalega pod warstwą śniegu. Fot. 123RF/PICSEL
Czym dokarmiać wiewiórki jesienią i zimą?
Dorosłe wiewiórki powinny dostawać pokarm jak najbardziej zbliżony do naturalnego. Wiewiórki jedzą:
- szyszki
- pędy sosny
- żołędzie
- orzechy włoskie w łupinach
- nasiona słonecznika
- kasztany
- wysuszone nasiona kukurydzy
- jabłka
- gruszki
- rodzynki
- marchewkę
Jak karmić małą wiewiórkę?
Wiesz już, co chętnie spałaszują dorosłe osobniki wiewiórek. Zdarza się jednak, że w lesie znajdziemy oseska. Co wtedy? Zwykle wiewiórki wracają po swoje młode w ciągu kilku godzin. Dobrze jest wtedy zabezpieczyć malucha termoforem lub butelką z ciepłą wodą. Jeśli jednak przez dłuższy czas nikt się po młode nie pojawi, warto skontaktować się z weterynarzem lub najbliższym ośrodkiem zajmującym się dzikimi zwierzętami. Jednak wszystko trwa, a młode będzie głodne.
Młode wiewiórki piją zagęszczone mleko. Fot. 123RF/PICSEL
Trzeba pamiętać, że do 6. tygodnia życia można je karmić jedynie ciepłym, zagęszczonym mlekiem, najlepiej takim dla szczeniąt lub kociąt, ewentualnie kozim. Unikaj krowiego mleka, gdyż jego spożycie jest dla wiewiórki śmiertelne. Do podawania mleka najlepiej nadaje się strzykawka. Jeśli wiewiórka zostanie u Ciebie dłużej, to z czasem zauważysz, że zaniknie u niej odruch ssania. Wtedy do diety stopniowo możesz zacząć wprowadzać orzechy laskowe, włoskie, marchewki oraz jabłka.
Czy można zadbać o wiewiórki, nie dokarmiając ich?
Jak najbardziej. Jeśli jesteś właścicielem ogrodu, możesz sprawić, że będzie im dużo bardziej przyjazny. Posadź takie rośliny, których owoce i nasiona stanowią pożywienie rudych łobuzów. Zadbaj również o wysokie drzewa, które będą idealnym miejscem na ich nowe gniazda. Idealne będą dla nich sosny, leszczyny, dęby i orzechy włoskie.
Autor: Redakcja Deccoria.pl