Spis treści:
Co to jest topinambur?
Topinambur, znany również jako karczoch jerozolimski, słonecznik bulwiasty czy gruszka ziemna, to ciekawa bylina, która uprawiana jest jako warzywo, gdyż daje jadalne plony. Pochodzi z Ameryki Północnej, a jego nazwa wzięła się od plemienia Indian Tupinamba, którzy zamieszkiwali tamte rejony. Do Europy roślina ta została sprowadzona przez Krzysztofa Kolumba, na początku XVII wieku. Kiedyś topinambur był bardzo popularny, gdyż był uważany za warzywo biednych. Niestety w XX wieku został wyparty przez ziemniaka, co sprawiło, że odszedł w zapomnienie.
Topinambur to wieloletnia roślina z rodziny astrowatych. Osiąga do 3 m wysokości oraz wytwarza silne łodygi, które pokryte są białymi włoskami. Liście są podłużne, jajowate lub lancetowate, a brzegi są mocno piłkowane. Topinambur jest rośliną ozdobną – w okresie od sierpnia do listopada wytwarza efektowne żółte kwiaty. Oprócz tego uprawiany jest też ze względu na wartościowe bulwy o wydłużonym kształcie – to właśnie one są jadalną i cenioną częścią rośliny.
Uprawa topinamburu
Do zalet topinamburu warto też zaliczyć to, że jest bardzo tolerancyjny i łatwy w uprawie – nie wymaga specjalnych nawozów, ani specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych. Jest mrozoodporny, dość odporny na suszę, a do tego rzadko atakowany przez choroby i szkodniki. Jak wygląda uprawa topinamburu? Poznaj kilka ważnych zasad.
-
Sadzenie
W Polsce topinambur sadzi się tylko z bulw, ponieważ nasiona w naszym klimacie nie dojrzewają. Wsadza się je zarówno wiosną (na przełomie marca i kwietnia) na głębokości 5-10 cm, jak i jesienią (w listopadzie, a nawet w grudniu) na głębokość 10-15 cm. Przy sadzeniu należy też zachować odstępy – odległość między rzędami powinna wynosić 70-100 cm, a między roślinami w rzędzie 50-60 cm. Warto przy tym pamiętać, że topinambur rośnie wysoko, dlatego lepiej go nie sadzić w ogrodzie warzywnym, gdyż może zasłaniać inne rośliny. Przed sadzeniem warto też zadbać, aby gleba była odchwaszczona, przekopana i dobrze nawieziona.
Należy jednak mieć na uwadze, że uprawa topinamburu może wymknąć się spod kontroli. Okazuje się, że jest to jedną z najbardziej inwazyjnych roślin. Dlatego należy kontrolować jej wzrost. Dobrym rozwiązaniem jest też wkopanie barier korzeniowych wokół miejsca, gdzie planujemy sadzić topinambur.
Topinambur nie potrzebuje specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych. Fot.123RF.com
-
Stanowisko
Topinambur preferuje stanowiska słoneczne, ewentualnie półcieniste. Chociaż jest to roślina wieloletnia, zaleca się odnawiać plantację co 2-3 lata, ponieważ dłuższa uprawa w tym samym miejscu prowadzi do zmniejszenia plonu. Jeśli chodzi o podłoże, topinambur nie ma szczególnych wymagań glebowych. Oczywiście najlepsze jest podłoże żyzne, umiarkowanie wilgotne i przewiewne. Natomiast na glebach gliniastych czy bardzo kwaśnych daje słabsze plony.
-
Podlewanie i nawożenie
Topinambur nie wymaga zbyt częstego podlewania ani nawożenia. Wystarczy nawadniać go tylko w okresie letniej suszy, ponieważ w tym czasie jego liście i łodygi mogą więdnąć. W okresie wegetacji podłoże można wzbogacić kompostem lub obornikiem. Aby bulwy były większe, warto zastosować nawozy mineralne, zwłaszcza bogate w potas. Należy jednak mieć na uwadze, że topinambur źle reaguje na nadmiar składników odżywczych, głównie azotu.
-
Przycinanie
Ze względu na bujny wzrost należy regularnie przycinać liście i kwiaty topinamburu. Jest to szczególnie ważne w przypadku ogrodów o niewielkich rozmiarach. W tym celu pomocne będą ostre nożyce ogrodnicze lub sekator.
Przeczytaj również: Listopad do najlepszy termin do sadzenia tych warzyw. Ogrodnik zdradza, dlaczego
-
Plonowanie
Częścią jadalną topinamburu są bulwy. Najbardziej korzystna pora dla zbiorów to późna jesień – to właśnie w tym czasie zachodzi proces odprowadzania składników odżywczych z liści i łodyg do bulw. Topinambur można zbierać aż do marca – warto jednak zrobić to wtedy, gdy ziemia jest niezamarznięta. Z kolei bulwy przyrządza się na mnóstwo różnych sposobów. W smaku przypominają nieco karczochy z orzechowym posmakiem.
Topinambur ma szereg właściwości leczniczych. Fot.123RF.com
-
Rozmnażanie
Z racji tego, że w polskim klimacie topinambur nie wytwarza nasion, rozmnaża się wegetatywnie za pomocą bulw. Dzielimy je na kawałki wielkości kurzego jaja (około 50 g) z dwoma lub trzema oczkami.
-
Zimowanie
Topinambur świetnie zimuje w polskim klimacie. Ze względu na to, że jego bulwy są odporne na mróz, mogą zimować w gruncie (znoszą srogie mrozy nawet do -30 stopni Celsjusza).
Jakie właściwości ma topinambur?
Topinambur ma nie tylko ciekawy smak, ale również odznacza się wybitnymi wartościami odżywczymi. Zawiera liczne witaminy i minerały, w tym wapń, żelazo, magnez, fosfor, potas, sód oraz cynk. Dzięki temu wykazuje szereg właściwości zdrowotnych, m.in. obniża poziom cukru we krwi, reguluje ciśnienie, wspiera działanie układu nerwowego, a także oczyszcza organizm. Co więcej, roślinę stosuje się również w profilaktyce chorób serca i naczyń krwionośnych, a nawet nowotworów. Oprócz tego topinambur jest niskokaloryczny, a jednocześnie zawiera dużo błonnika pokarmowego, co wpływa na uczucie sytości. To sprawia, że zmniejsza apetyt, a przy tym wspomaga odchudzanie.
Źródła: medonet.pl, deccoria.pl
Przeczytaj również: Jak przygotować czosnek przed sadzeniem na zimę? Nie wystarczy zakopać go w ziemi