Z artykułu dowiesz się:
- Datura - charakterystyka
- Kiedy kwitnie datura?
- Datura – uprawa i pielęgnacja
- Datura – sadzonki i rozmnażanie
- Datura – zimowanie i przycinanie
- Datura — wybudzanie na wiosnę
Datura — charakterystyka
Bieluń (Datura L.) to rodzaj jednorocznych roślin (bylin) z rodziny psiankowatych, pochodzących z Ameryki Południowej oraz południowych regionów Ameryki Północnej. Dorastają nawet do 2 m wysokości i są silnie trujące. Ich owoce mają postać suchych i kolczastych torebek. Wyróżnia się około 10 gatunków tej rośliny, z czego w Polsce powszechnie zadomowił się jeden z nich – bieluń dziędzierzawa (Datura stramonium L.).
Zwyczajowe nazwy tego chwastu skupiają się na jego toksycznych właściwościach. Pinderyna, cygańskie ziele, świńska wesz, durna rzepa, czarcie ziele, diabelskie ziele – to tylko niektóre z nich. Nic dziwnego, naprawdę trzeba na niego uważać! Wszystkie części bielunia są trujące, a przypadkowe rozgryzienie 5-10 nasion przez dzieci może doprowadzić do ich śmierci.
Roślina ta ma silnie halucynogenne właściwości, przez co stosowana jest jako substancja odurzająca. Kiedyś stosowano bieluń jako lek na kolki, konwulsje czy kaszel, jednak z powodu zbyt małej ilości dowodów na jego skuteczność i ciężkie objawy zatrucia. W sklepach ogrodniczych natrafić można również na bieluń indiański (Datura inoxia Mill.) oraz bieluń surmikwiat (Datura metel). Z bieluniem blisko spokrewnione są także rośliny ozdobne Brugmansja, które kiedyś były zaliczane do tego rodzaju. Z tego względu nadal nazywane są daturami. W przeciwieństwie do bieluni, są to rośliny wieloletnie, o drewniejących pędach, które nie wytwarzają owoców i to głównie one uprawiane są w polskich ogrodach.
Przeczytaj również: Trujące krzewy, pnącza i kwiaty z polskich ogrodów
Rozgryzienie ziaren datury jest śmiertelnie niebezpieczne. Fot. Getty Images
Kiedy kwitnie datura?
Okazałe, lejkowate kwiaty mają kształt trąbek i nazywane są “anielskimi trąbami”. U datur wieloletnich są skierowane w dół i do tego naprawdę duże – mogą osiągać nawet 40 cm długości! Przybierają najróżniejsze kolory, m.in. żółty, pomarańczowy, koralowy, różowy lub biały, czasem ozdabiają je też obrzeża i jasne smugi. Mogą być pojedyncze, pełne lub półpełne. Pojawiają się obficie wiosną i zdobią roślinę przez całe lato, aż do późnej jesieni. Wydzielają intensywną i wręcz odurzającą woń. Co ciekawe, jednoroczne datury mają kwiaty mniejsze (do 20 cm), skierowane ku górze i mogą kwitnąć nawet kilkakrotnie w ciągu jednego sezonu.
Datura – uprawa i pielęgnacja
Datura jest niesamowicie urodziwą rośliną, ale jej uprawa nie jest wcale łatwa. Wybierając dla niej miejsce w ogrodzie, na balkonie lub tarasie, trzeba pamiętać o tym, jak wymagający jest ten kwiat. Datura na jakiekolwiek niekorzystne warunki lub błędy w pielęgnacji reaguje bardzo gwałtownie, co kończy się najczęściej opadnięciem kwiatów i zwiędnięciem. Jest również podatna na choroby (np. chlorozę liści) i ataki szkodników, takich jak przędziorki, mszyce czy wciornastki. To prawdziwe wyzwanie!
Przeczytaj również: Kamelia japońska - sprawdź, jak o nią dbać, by zdrowo rosła i bujnie kwitła
Kwiaty datury mają dzwonkowaty kształt, ale trzeba na nie uważać - są trujące! Fot. Getty Images
- Stanowisko
Datura lubi słoneczne i osłonięte od wiatru stanowiska. Jeśli chcesz hodować ją w ogrodzie, dobrze jest zapewnić jej miejsce pozbawione wysokich drzew lub krzewów, które mogłyby rzucać na nią cień. Rośnie dość szybko i trzeba koniecznie przewidzieć dla niej więcej miejsca. Myśląc o uprawie tej rośliny na balkonie upewnij się, że ma on odpowiednią orientację: południową, południowo-wschodnią lub południowo-zachodnią.
- Ziemia
Datura nie znosi dobrze przymrozków, dlatego najlepiej uprawiać ją w pojemnikach. Dzięki temu, w okresach jesienno-zimowych można przenieść roślinę do pomieszczeń, co uchroni ją przed przed śmiertelnym dla niej chłodem. Niezależnie od odmiany, doskonale rośnie na ziemi próchniczej, przepuszczalnej i bogatej w składniki pokarmowe. Optymalne pH gleby powinno być prawie obojętne i wynosić około 5,5-6,5. Doskonale sprawdzi się tu stale lekko wilgotna ziemia dla roślin balkonowych, w dodatku obficie i systematycznie nawożona nawozami wieloskładnikowymi.
- Podlewanie
Musisz pamiętać o jej regularnym podlewaniu (nawet dwa razy dziennie) odstaną wodą o temperaturze otoczenia, gdyż ze względu na dużą ilość liści, narażona jest na szybką jej utratę, a zupełnie nie radzi sobie z jej brakiem. To prawdziwy opijus. Dorosła roślina jest w stanie wchłonąć w ciągu dnia nawet 15 litrów wody! Pamiętaj jednak, żeby wodę podawać wyłącznie doglebowo, zraszanie liści czy kwiatów może spowodować ich gnicie. Jest to bardzo ważne, ponieważ datury nie wybaczają błędów.
Datura wymaga regularnego podlewania. Fot. Getty Images
Datura – sadzonki i rozmnażanie
Swoją przygodę z daturą możesz zacząć od nasion, jednak uzyskanie z nich roślin to naprawdę trudna sprawa. Zdecydowanie łatwiej jest więc zakupić sadzonki datury, które mają różną wielkość oraz samodzielny system korzeniowy. Do wyboru jest mnóstwo barwnych odmian – żółta, fioletowa, różowa... Zanim weźmiesz do domu nowego lokatora w postaci sadzonki, zwróć uwagę na to, czy nie jest ona uszkodzona, zaatakowana przez szkodniki lub dotknięta chorobą. Jakakolwiek skaza może być przyczyną nieprawidłowego rozwoju rośliny i piętrzących się trudności w uprawie. Po zakupie, najlepiej umieścić ją w doniczce z 2 cm warstwą drenażu, zrobioną np. z keramzytu bądź gruboziarnistego żwiru. Jeśli natomiast masz już jakąś daturę w ogrodzie, z powodzeniem możesz zrobić własne sadzonki. Wystarczy, że obetniesz wierzchołek pędu, umieścisz go w słoiku z wodą (systematycznie wymienianą) lub w mieszance torfu z piaskiem przykrytą folią. Po około 4 tygodniach pęd powinien się ukorzenić, dzięki czemu można będzie wsadzić go do doniczki z ziemią.
Datura – zimowanie i przycinanie
Ze względu na wrażliwość datur na ujemne temperatury, nie należy zimować ich na zewnątrz. Zanim pojawią się pierwsze przymrozki, dobrze jest przenieść je do pomieszczenia, np. mieszkania czy piwnicy. W przeciwnym wypadku może dojść do uszkodzeń kwiatów i liści. Jest to dobry moment na wykonanie przycięcia datur wieloletnich o wysokości minimum 80-100 cm, które przygotuje je do zimowania. W tym celu pędy należy skrócić o ok. ¼ długości. Należy pamiętać, że nie dotyczy się to datur jednorocznych - ich nie przycinamy! W czasie zimy datury tracą liście i nie wymagają już takiego nasłonecznienia ani częstego podlewania. Aby bryła korzeniowa nie wyschła, wystarczy podlać je dosłownie kilka razy.
Datura to piękna i niebezpieczna roślina. Fot. Getty Images
Datura — wybudzanie na wiosnę
Marzec jest miesiącem, w którym datury budzą się z uśpienia. Okres wypuszczania młodych listków jest bardzo dobrym momentem na cięcie korekcyjne, w którym można pozbyć się zgniłych lub uschniętych pędów. Jednocześnie można przesadzić je do świeżej ziemi. Zanim jednak wystawimy datury na zewnątrz, trzeba je zahartować w pomieszczeniu, w którym się znajdują. Hartowanie datur polega na codziennym otwieraniu okna na godzinę przez około 14 dni. Jeśli datura przechowywana była w piwnicy, dobrze jest przenieść ją do chłodnego, ale słonecznego pomieszczenia. Na świeżym powietrzu powinna znaleźć się dopiero wtedy, gdy zakończy się okres wiosennych przymrozków, co ma miejsce najczęściej w drugiej połowie maja.
Przeczytaj również:
Rośliny odstraszające kleszcze: Powinny być w każdym ogrodzie