Dlaczego bukszpan usycha? Jak uratować bukszpan

Spis treści:

• Bukszpan – charakterystyka
• Bukszpan – uprawa i pielęgnacja
• Bukszpan – choroby i szkodniki
• Dlaczego bukszpan usycha?

Bukszpan – charakterystyka 

Bukszpan, łac. buxus, to rodzina zimozielonych krzewów i drzew, które można spotkać także pod nazwą grynszpan. Wśród niej wyróżnia się do 100 gatunków roślin, które różnią się pokrojem, kolorem liści czy wytrzymałością na warunki atmosferyczne. Występują one na wielu kontynentach – w Azji Wschodniej w strefie umiarkowanej, Ameryce Centralnej, Afryce Subsaharyjskiej, a także w Europie Zachodniej i Południowej. W Polsce najbardziej znanym i rozpowszechnionym gatunkiem jest bukszpan zwyczajny, łac. buxus sempervirens, który jest uprawiany jako roślina ozdobna.  

Krzew, o którym mowa, osiąga do 3 metrów wysokości. Ma zwarty, kulisty pokrój, dzięki czemu doskonale sprawdza się na żywopłoty. Rośnie bardzo powoli i jest długowieczny. Bukszpan zwyczajny można rozpoznać po: 

• jasnobrązowej korze, 
• skórzastych, eliptycznych, soczyście zielonych liściach, które są bardzo gęsto i naprzeciwlegle ułożone na gałęziach, 
• drobnych, białożółtych kwiatach zebranych w krótkie, gęste grona pomiędzy liśćmi. Są one miododajne, chętnie odwiedzają je np. pszczoły. Po zapyleniu tworzy się z nich owoc w postaci torebki.  

Drewno pozyskane z bukszpanu jest bardzo twarde i ciężkie. Doskonale sprawdza się na różnego rodzaje meble, instrumenty muzyczne czy przedmioty ozdobne. Co ciekawe – jest cięższe od wody. 

Bukszpan występuje w aż 30 odmianach dostępnych w sprzedaży w szkółkach i ogrodnictwach. Najbardziej popularne opisujemy niżej.

• Bukszpan wieczniezielony Angustifolia – bardzo gęsty krzew o zimozielonych liściach. Charakteryzuje się odpornością na mróz.
• Bukszpan wieczniezielony Argenteovariegata – dekoracyjna odmiana o eliptycznych listkach z białymi, nieregularnymi brzegami.
• Bukszpan wieczniezielony Aureovariegata – odmiana o charakterystycznym piramidalnym kształcie. Odznacza się jasnozielonymi liśćmi z żółtymi plamkami. 
• Bukszpan wieczniezielony Bullata – krzew dorastający do 2 m wysokości. Jego liście są wypukłe, jajowate i szerokie.
• Bukszpan wieczniezielony Glauca – odmiana o wzniesionym pokroju i dekoracyjnych liściach w kolorze sinozielonym. 
• Bukszpan wieczniezielony Suffruticosa – krzew bardzo wolno rosnący, przez co idealnie nadaje się do małych ogródków.
• Bukszpan drobnolistny Faulkner – stosunkowo niewielki krzew dorastający do 1–1,2 m wysokości. Intensywnie zielone, skórzaste liście przypominają liście borówki czerwonej.

Przeczytaj również: Żywopłot z bukszpanu - sadzenie, rozstaw, pielęgnacja, przycinanie

Bukszpan – stanowisko 

Bukszpan jest dość łatwy w uprawie, pod warunkiem, że zapewni mu się odpowiednie warunki do rozwoju. W innym przypadku może nie tylko zahamować swój rozwój, ale także stać się podatny na zachorowania. Krzew najlepiej rośnie się na stanowisku: 

• osłoniętym od zimnych wiatrów – jest to istotne zwłaszcza zimą, ponieważ przez zimne powietrze może przemarznąć, 
• słonecznym lub cienistym – bukszpan dobrze znosi ekspozycję nawet na intensywne promieniowanie słoneczne. W cieniu może rosnąć nieco wolniej. 

Krzew dobrze znosi suszę, upał i zanieczyszczone powietrze, więc doskonale sprawdzi się np. jako szpaler przy drodze.  

Bukszpan – ziemia  

Krzew tworzy wyjątkowo rozbudowany, choć niezbyt głęboki, system korzeniowy, dzięki którym może pobierać potrzebne składniki mineralne i wodę z gleby. Dlatego można sadzić go w dowolnym podłożu – nawet na piaszczystej i kamienistej ziemi o zasadowym lub neutralnym pH. Jednak najlepiej czuje się na żyznej i umiarkowanie wilgotnej glebie.  

Jeśli chcesz umieścić go w swoim ogrodzie, przygotuj odpowiednio podłoże i np. wymieszaj ziemię z kompostem. Dzięki temu zapewnisz młodej sadzonce tzw. dobry start. 

Bukszpan – pielęgnacja 

Bukszpan można uprawiać w donicy, jak i gruncie. Wybór zależy od Twoich potrzeb oraz wizji, w jaki sposób chcesz ozdobić ogród. Jest mrozoodpornym krzewem, jednak w najchłodniejszych częściach Polski może przemarzać. Dlatego przed zimą zaleca się otulenie go warstwą agrowłókniny, która nie tylko zapewni ciepło, ale także ochronę od suchych, zimnych wiatrów, które mogłyby uszkodzić liście bukszpanu. 

Podlewanie krzewu powinno odbywać się regularnie, ale i umiarkowanie, aby nie doprowadzić do rozwoju chorób grzybowych. Należy robić to nie tylko wiosną i latem, ale także zimą w cieplejsze dni, zwłaszcza jeśli nie ma opadów śniegu ani deszczu. Dzięki temu zapobiegniesz suszy fizjologicznej. Najlepiej, jeśli będziesz używać wody w temperaturze pokojowej. Wtedy lepiej się wchłonie w ziemię i nie zamarznie nocą, gdy przyjdą przymrozki. 

Oprócz podlewania, istotne jest także nawożenie bukszpanu. Do tego najlepiej wybrać preparaty wolnodziałające przeznaczone specjalnie do tego gatunku krzewów. Wystarczy wymieszać je z ziemią wiosną, aby roślina miała zapewnione dobre warunki do rozwoju przez cały letni sezon. 

Można także sięgnąć po naturalny kompost z dodatkiem mączki kostnej i dodawać go do podłoża trzykrotnie w ciągu roku – na przełomie marca i kwietnia, w czerwcu i pod koniec lipca.  

Bukszpan – przesadzanie 

Chcesz zmienić kompozycję w swoim ogrodzie i musisz przesadzić swoje bukszpany? Boisz się, jak to zniosą? Na szczęście rośliny te tworzą płytki system korzeniowy, więc z łatwością można je wykopać i umieścić w nowym miejscu. Aby to zrobić należy: 

• okopać ziemię w promieniu 30 cm od pnia, 
• wydobyć bryłę korzeniową z ziemi i położyć np. na folii lub w taczkach, 
• przewieźć na nowe miejsce, 
• wykopać odpowiednio głęboki i szeroki dół, 
• uzupełnić jego dno kompostem, 
• wsadzić bukszpan na tę samą głębokość co poprzednio, 
• zasypać ziemią i ugnieść. 

Pamiętaj, aby postarać się posadzić krzewy w prostej linii. Pomóc ci w tym może np. rozciągnięty sznurek umocowany na kołkach.  

W przeciwieństwie do drzew i krzewów owocowych, bukszpany najlepiej przesadzać wiosną, ze względu na słabą odporność na mrozy. 

Bukszpan – rozmnażanie 

Rozmnażanie bukszpanu nie dość czasochłonnym zadaniem, dlatego najłatwiej jest kupić gotowe sadzonki. Jednak, jeśli nie zależy ci na czasie, w sierpniu pobierz kilka niezdrewniałych pędów o długości ok. 10 cm, a następnie wsadź je do skrzynki wypełnionej piaskiem i torfem o lekko kwaśnym odczynie.  

Tak przygotowane sadzonki należy przechowywać w jasnej, chłodnej piwnicy. W kwietniu lub w maju powinny mieć już wykształcony system korzeniowy. Jeśli tak będzie, możesz sadzić je do gruntu. 

Bukszpan – przycinanie 

Bukszpan jest rośliną, która doskonale znosi przycinanie. Pobudza ono roślinę do rozwoju nowych pędów, dzięki czemu pięknie się zagęszcza. Cięcie należy wykonywać dwa razy w roku: wiosną – w marcu i latem – najpóźniej na przełomie lipca i sierpnia. Im później wykonane zabiegi, tym większe ryzyko, że krzew nie zdąży się przygotować na nadejście zimy. 

Pędy w starszych egzemplarzach można śmiało ciąć nawet o ⅓ ich długości. W przypadku młodych sadzonek należy wstrzymać się z cięciem, dopóki rośliny się nie przyjmą.  

Bukszpan – choroby i szkodniki 

Bukszpan, chociaż jest stosunkowo łatwy w pielęgnacji, podatny jest na różnego rodzaju choroby roślin. Wiedząc, jak się objawiają, zwiększasz szansę na szybkie zdiagnozowanie i rozwiązanie problemu.

• Fizjologiczne zamieranie liści i pędów – choroba charakteryzuje się zmianą koloru najmłodszych liści z zielonego na rdzawobrązowy. Do jej występowania przyczyniają się niskie temperatury oraz wiatry wysuszające tkanki rośliny.
  
  
• Zamieranie pędów bukszpanu –  wiosną liście najmłodszych pędów bukszpanu przebarwiają się na kolor jasnozielony, a następnie na żółtobrązowy. Na pędach pojawiają się brązowe, szybko powiększające się plamy, które prowadzą do jego zamierania. Przyczyną jest atak patogenów.
  
  
• Plamistość liści bukszpanu – objawia się występowaniem pojedynczych białych bądź jasnobrązowych okrągłych plam na brzegach blaszek liściowych. Źródłem kłopotów jest infekcja grzybowa krzewu.

O wiele częstszym problemem, z jakim zmagają się ogrodnicy, jest ćma bukszpanowa. To azjatycki szkodnik, który składa jaja w zagłębieniach pędów. Wykluwają się z nich zielone gąsienice, które potrafią zjeść cały krzew i doprowadzić do jego śmierci. Po przepoczwarzeniu się, przenoszą się na kolejne egzemplarze. W rezultacie potrafią zniszczyć nawet kilkudziesięcioletnie okazy. Jedynym sposobem zwalczania ich jest chemiczny oprysk. 

Bukszpan zaatakowany przez ćmę azjatycką. Fot.123RF.com

Dlaczego bukszpan usycha?

W przypadku bukszpanów zdecydowanie większe zagrożenie niż choroby stanowią szkodniki. Walka z nimi jest bardziej uciążliwa i nie zawsze zakończona powodzeniem. Jakich intruzów warto wypatrywać na krzewach?

• Miodówka bukszpanowa – podczas ataku tego pasożyta liście bukszpanu zwijają się i wyglądem zaczynają przypominać główki kapusty. Owad ten podczas żerowania wydziela rosę miodową i wosk, który zauważysz na krzewach jako śnieżnobiałe, poskręcane niteczki.
  
  
• Ćma bukszpanowa – larwy tego szkodnika żerują na liściach rośliny, wygryzając w nich dziury, a z czasem obgryzając całkowicie miąższ. Obecności tego szkodnika towarzyszy charakterystyczna przędza przypominająca pajęczynę oraz widoczne na liściach grudki odchodów.

Przeczytaj również: Niezawodne metody na ćmę bukszpanową w ogrodzie. Szybko ją wytępisz!

Pierwszy oprysk przeciwko ćmie bukszpanowej wykonuje się w kwietniu. Fot. 123RF/PICSEL