Co to za roślina i skąd pochodzi?
Barszcz Sosnowskiego pochodzi z rodziny baldaszkowatych. Wygląda jak pospolity chwast. Barszcz Sosnowskiego trafił do Polski w latach pięćdziesiątych z Kaukazu, gdzie naturalnie porasta wschodnią część tego obszaru. Swoją nazwę zawdzięcza rosyjskiemu botanikowi. Jednak pierwszy konkretny opis tej rośliny pojawił się w 1944 roku za sprawą Idy Mandenowej. Ze względu na to, że w Polsce chwast ten pojawił się w wyniku radzieckich eksperymentów, często określany jest jako „zemsta Stalina”.
Ze względu na szybki wzrost i wiele substancji odżywczych, które posiada w swoim składzie, w tym węglowodany i białka, został uznany przez radzieckich uczonych za doskonałą roślinę uprawną. Szczególnie stosowano ją na kiszonki i paszę dla bydła. Niestety oprócz właściwości odżywczych szybko zorientowano się, że ta roślina jest niezwykle trująca dla człowieka. Po osiągnięciu dużych rozmiarów, powodowała oparzenia u ludzi, dlatego z czasem zaczęto rezygnować z jego uprawy. Barszcz Sosnowskiego wykorzystywany był również jako roślina miododajna, rozpowszechniona przez pszczelarzy w środkowej Europie. Sadzono go również jako roślinę ozdobną w parkach.
Barszcz Sosnowskiego to gatunek bardzo silnie inwazyjny. Szybko się rozsiewa na odległość około 20 metrów i jest niezwykle trudny do wyplenienia. Rozmnaża się z nasion, które pojawiają się w ogromnych baldachach. Roślina ta zachowuje zdolność kiełkowania nawet przez kilkanaście lat. Świetnie się też regeneruje. Barszcz Sosnowskiego to roślina mrozoodporna. Starsze rośliny mogą przetrwać mróz dochodzący nawet do -25 stopni.
Przeczytaj również: Nie tylko barszcz Sosnowskiego. Na te rośliny uważaj latem!
Jak wygląda i jak go rozpoznać?
Barszcz Sosnowskiego czasami jest mylony z barszczem zwyczajnym. Mają one podobne liście, owoce, a także intensywny zapach. Aby dowiedzieć się, jak wygląda ten chwast i jakie posiada cechy charakterystyczne, wystarczy dobrze mu się przyjrzeć oglądając zdjęcia, które są szeroko dostępne w prasie, telewizji i internecie.
Barszcz Sosnowskiego to roślina, która nie jest trudna w rozpoznaniu, gdyż osiąga nawet 5 metrów wysokości. Posiada grube łodygi i bardzo duże liście. Te potężne rozmiary osiąga w czasie jednego sezonu. Swoim wyglądem przypomina koper, ponieważ posiada charakterystyczne kwiaty, które zebrane są w potężne baldachy. Osiągają one średnicę nawet 80 centymetrów i kwitną w okresie czerwca i lipca. Na jednej roślinie może znajdować się nawet kilkadziesiąt tysięcy kwiatów. Zwrócimy uwagę również na to, jak rozchodzą się kwiatostany. Ta roślina wytwarza kwiatostany, które rozchodzą się na boki od głównego pędu. Kwiaty zapylane są przez owady i kwitną przez okres około 3 tygodni.
Fot. Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0
Liście barszczu Sosnowskiego podzielone są pierzasto, co odróżnia go od innych roślin. Ich średnica może dochodzić nawet do 1,5 metra i występują w kolorze jasnej zieleni. Niestety czasami mogą one zmieniać kształt i posiadać rożne rozmiary, co sprawia, że możemy mieć problem ze stwierdzeniem, jak wygląda ta roślina.
Łodyga barszczu Sosnowskiego osiąga nawet 10 centymetrów średnicy i jest pusta w środku. Posiada również fioletowe plamki, które są bardzo charakterystyczne u tej rośliny. Dzięki temu wiemy jak rozpoznać barszcz Sosnowskiego i odróżnić od innych podobnych roślin, które tych plam nie posiadają.
Ze względu na szkodliwe działanie barszczu Sosnowskiego, rośliny tej nie wolno bagatelizować. Jeśli nie jesteśmy pewni, czy to chwast, warto poinformować odpowiednie służby. O innych popularnych chwastach w ogrodzie przeczytasz natomiast w tych artykułach.
Fot. Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0
Występowanie w Polsce
Barszcz Sosnowskiego w latach 70-tych był uprawiany jako roślina paszowa szczególnie w rejonach Podkarpacia i Podhala. Kiedy uprawy porzucono, barszcz Sosnowskiego zaczął się intensywnie rozsiewać. I tak obecnie rozprzestrzenia się w miejscach porzuconych i nieużytkowych przez człowieka. Aktualnie jest objęty prawnym zakazem uprawy, a także sprzedaży w Polsce.
Barszcz Sosnowskiego to roślina trująca, którą obecnie możemy spotkać na nieużytkach, łąkach i obrzeżach lasów. Występuje również nad brzegami rzek i jezior. Rosnąc nad wodami, roślina ta niekorzystnie działa na faunę znajdującą się w tym samym środowisku. Wypiera rośliny, które umacniają brzegi, tym samym przyczyniając się do erozji gleb. Chwast ten lubi miejsca zacienione, co sprawia, że jego występowanie w Polsce często odnosi się również do obszarów leśnych. Można go spotkać w lasach olchowych lub łęgowych.
Fot. ©123RF/PICSEL
Występowanie w Polsce barszczu Sosnowskiego dotyczy szczególnie obszarów Polski północno-wschodniej, a także centralnej części kraju, jak również południa. Jednak obecnie nie ma województwa, które by było wolne od tego chwastu.
W internecie powstały specjalne mapy, które ukazują występowanie w Polsce barszczu Sosnowskiego. W okresie jego wzmożonej aktywności, czyli latem, mapy są na bieżąco aktualizowane. Każdy, kto zauważy barszcz Sosnowskiego, może wykonać zdjęcia rośliny i wysłać je specjalnym formularzem.
Fot. Wikimedia Commons/Popadius
Objawy i skutki poparzenia
Barszcz Sosnowskiego, to roślina trująca, która w swoim składzie zawiera furokumaryny. W momencie kontaktu ze słońcem powodują one oparzenia. Skutki poparzenia barszczem Sosnowskiego mogą pojawić się po bezpośrednim kontakcie skóry z tą rośliną w ciągu kilku minut lub po nawet kilkunastu godzinach. Skutki poparzenia barszczem Sosnowskiego u każdego osobnika mogą przebiegać nieco inaczej. Wszystko zależy od tego, jaka jest wrażliwość skóry na poparzenia oraz wysokość temperatury na zewnątrz.
Najbardziej na oparzenia narażone są dzieci i osoby, które posiadają jasną karnację skóry. Oparzenia źle znoszą również alergicy. U nich może pojawiać się nawet wstrząs anafilaktyczny, który wywołuje ciężką reakcję alergiczną powodującą zaburzenia świadomości i spadek ciśnienia. W najcięższych przypadkach taki wstrząs może zakończyć się zgonem. Objawy jakie mogą wystąpić przy kontakcie z tą rośliną mogą być łagodne, jak również bardzo poważne.
Łagodne zmiany to przede wszystkim wysypka i zaczerwienienie. Bardziej poważne objawy przejawiają się w postaci rozległych ran, poparzeń ciała i bąbli z surowiczym płynem. Przy poparzeniu może pojawić się silny ból. Jeśli obszar poparzonego ciała był duży, a pomoc nie nadeszła w porę, skóra może ulec martwicy. Ten stan może przyczynić się do konieczności amputacji części ciała. Warto zwrócić uwagę, że oparzenia są możliwe nie tylko przy bezpośrednim kontakcie z tą rośliną trującą, ale również kiedy roślina kwitnie i owocuje. Szczególnie w upalne dni wydziela ona toksyczne związki, które mogą osadzać się na skórze i powodować oparzenia, a także bóle głowy lub wymioty. Delikatniejsze objawy mogą dotyczyć podrażnienia skóry, kaszlu lub łzawiących oczu.
Foto. Dziewczynka oparzona barszczem Sosnowskiego /Wojtek Laski /East News
Barszcz Sosnowskiego to nie tylko roślina, która parzy, ale potrafi przetrwać wiele lat w ziemi. Ze względu na skutki jakie wywołuje, nie można zostawić jej bez nadzoru i kontroli. Nie tylko osoby prywatne, ale również organy samorządowe powinny zabezpieczyć występowanie w Polsce tego chwastu tak, aby nie wystąpiły problemy z jego kolejnymi pokoleniami. Ogólnodostępne zdjęcia tej rośliny w prasie i telewizji, a także opisy na wielu stronach internetowych informują, jak wygląda i jak rozpoznać ten chwast, aby nie był mylony z żadną inną rośliną i w porę unikany.
Zdjęcie główne: 123RF.com
Przeczytaj również: Na jakie choroby najczęściej zapadają rododendrony?
Tulipanowiec – jedno z ciekawszych drzew ozdobnych w naszych ogrodach
Grillo-wędzarnia - czy grill ogrodowy z wędzarnią to dobre rozwiązanie
Ciekawa roślina na żywopłot – wiąz turkiestanu