Z artykułu dowiesz się:
Bukszpan – charakterystyka
Bukszpan, łac. buxus, to rodzina zimozielonych krzewów i drzew, które można spotkać także pod nazwą grynszpan. Wśród niej wyróżnia się do 100 gatunków roślin, które różnią się pokrojem, kolorem liści czy wytrzymałością na warunki atmosferyczne. Występują one na wielu kontynentach – w Azji Wschodniej w strefie umiarkowanej, Ameryce Centralnej, Afryce Subsaharyjskiej, a także w Europie Zachodniej i Południowej. W Polsce najbardziej znanym i rozpowszechnionym gatunkiem jest bukszpan zwyczajny, łac. buxus sempervirens, który jest uprawiany jako roślina ozdobna.
Krzew, o którym mowa, osiąga do 3 metrów wysokości. Ma zwarty, kulisty pokrój, dzięki czemu doskonale sprawdza się na żywopłoty. Rośnie bardzo powoli i jest długowieczny. Bukszpan zwyczajny można rozpoznać po:
- jasnobrązowej korze,
- skórzastych, eliptycznych, soczyście zielonych liściach, które są bardzo gęsto i naprzeciwlegle ułożone na gałęziach,
- drobnych, białożółtych kwiatach zebranych w krótkie, gęste grona pomiędzy liśćmi. Są one miododajne, chętnie odwiedzają je np. pszczoły. Po zapyleniu tworzy się z nich owoc w postaci torebki.
Drewno pozyskane z bukszpanu jest bardzo twarde i ciężkie. Doskonale sprawdza się na różnego rodzaje meble, instrumenty muzyczne czy przedmioty ozdobne. Co ciekawe – jest cięższe od wody.
Przeczytaj również: Żywopłot z bukszpanu - sadzenie, rozstaw, pielęgnacja, przycinanie
Jak pielęgnować bukszpany
- Stanowisko
Bukszpan jest dość łatwy w uprawie, pod warunkiem, że zapewni mu się odpowiednie warunki do rozwoju. W innym przypadku może nie tylko zahamować swój rozwój, ale także stać się podatny na zachorowania. Krzew najlepiej rośnie się na stanowisku:
- osłoniętym od zimnych wiatrów – jest to istotne zwłaszcza zimą, ponieważ przez zimne powietrze może przemarznąć,
- słonecznym lub cienistym – bukszpan dobrze znosi ekspozycję nawet na intensywne promieniowanie słoneczne. W cieniu może rosnąć nieco wolniej.
Krzew dobrze znosi suszę, upał i zanieczyszczone powietrze, więc doskonale sprawdzi się np. jako szpaler przy drodze.
- Ziemia
Krzew tworzy wyjątkowo rozbudowany, choć niezbyt głęboki, system korzeniowy, dzięki którym może pobierać potrzebne składniki mineralne i wodę z gleby. Dlatego można sadzić go w dowolnym podłożu – nawet na piaszczystej i kamienistej ziemi o zasadowym lub neutralnym pH. Jednak najlepiej czuje się na żyznej i umiarkowanie wilgotnej glebie.
Jeśli chcesz umieścić go w swoim ogrodzie, przygotuj odpowiednio podłoże i np. wymieszaj ziemię z kompostem. Dzięki temu zapewnisz młodej sadzonce tzw. dobry start.
-
Pielęgnacja
Bukszpan można uprawiać w donicy, jak i gruncie. Wybór zależy od Twoich potrzeb oraz wizji, w jaki sposób chcesz ozdobić ogród. Jest mrozoodpornym krzewem, jednak w najchłodniejszych częściach Polski może przemarzać. Dlatego przed zimą zaleca się otulenie go warstwą agrowłókniny, która nie tylko zapewni ciepło, ale także ochronę od suchych, zimnych wiatrów, które mogłyby uszkodzić liście bukszpanu.
Podlewanie krzewu powinno odbywać się regularnie, ale i umiarkowanie, aby nie doprowadzić do rozwoju chorób grzybowych. Należy robić to nie tylko wiosną i latem, ale także zimą w cieplejsze dni, zwłaszcza jeśli nie ma opadów śniegu ani deszczu. Dzięki temu zapobiegniesz suszy fizjologicznej. Najlepiej, jeśli będziesz używać wody w temperaturze pokojowej. Wtedy lepiej się wchłonie w ziemię i nie zamarznie nocą, gdy przyjdą przymrozki.
Oprócz podlewania, istotne jest także nawożenie bukszpanu. Do tego najlepiej wybrać preparaty wolnodziałające przeznaczone specjalnie do tego gatunku krzewów. Wystarczy wymieszać je z ziemią wiosną, aby roślina miała zapewnione dobre warunki do rozwoju przez cały letni sezon.
Można także sięgnąć po naturalny kompost z dodatkiem mączki kostnej i dodawać go do podłoża trzykrotnie w ciągu roku – na przełomie marca i kwietnia, w czerwcu i pod koniec lipca.
- Przesadzanie
Chcesz zmienić kompozycję w swoim ogrodzie i musisz przesadzić swoje bukszpany? Boisz się, jak to zniosą? Na szczęście rośliny te tworzą płytki system korzeniowy, więc z łatwością można je wykopać i umieścić w nowym miejscu. Aby to zrobić należy:
- okopać ziemię w promieniu 30 cm od pnia,
- wydobyć bryłę korzeniową z ziemi i położyć np. na folii lub w taczkach,
- przewieźć na nowe miejsce,
- wykopać odpowiednio głęboki i szeroki dół,
- uzupełnić jego dno kompostem,
- wsadzić bukszpan na tę samą głębokość co poprzednio,
- zasypać ziemią i ugnieść.
Pamiętaj, aby postarać się posadzić krzewy w prostej linii. Pomóc ci w tym może np. rozciągnięty sznurek umocowany na kołkach.
W przeciwieństwie do drzew i krzewów owocowych, bukszpany najlepiej przesadzać wiosną, ze względu na słabą odporność na mrozy.
- Rozmnażanie
Rozmnażanie bukszpanu nie dość czasochłonnym zadaniem, dlatego najłatwiej jest kupić gotowe sadzonki. Jednak, jeśli nie zależy ci na czasie, w sierpniu pobierz kilka niezdrewniałych pędów o długości ok. 10 cm, a następnie wsadź je do skrzynki wypełnionej piaskiem i torfem o lekko kwaśnym odczynie.
Tak przygotowane sadzonki należy przechowywać w jasnej, chłodnej piwnicy. W kwietniu lub w maju powinny mieć już wykształcony system korzeniowy. Jeśli tak będzie, możesz sadzić je do gruntu.
-
Przycinanie
Bukszpan jest rośliną, która doskonale znosi przycinanie. Pobudza ono roślinę do rozwoju nowych pędów, dzięki czemu pięknie się zagęszcza. Cięcie należy wykonywać dwa razy w roku: wiosną – w marcu i latem – najpóźniej na przełomie lipca i sierpnia. Im później wykonane zabiegi, tym większe ryzyko, że krzew nie zdąży się przygotować na nadejście zimy.
Pędy w starszych egzemplarzach można śmiało ciąć nawet o ⅓ ich długości. W przypadku młodych sadzonek należy wstrzymać się z cięciem, dopóki rośliny się nie przyjmą.
Bukszpan – choroby i szkodniki
Bukszpan jest dość odporną rośliną na choroby, jednak zdarza się, że niektóre okazy chorują np. na:
- zamieranie pędów bukszpanu – gubienie liści, brązowe plamy, zamieranie pędów to najczęstsze objawy tej choroby. Przyczyną jej występowania jest aktywność różnych patogenów,
- plamistość liści bukszpanu – objawia się białymi lub jasnobrązowymi plamami, które z czasem zlewają się w jedno. Można także zauważyć na liściach czarne kropki, czyli zarodniki grzyba. Po pewnym czasie liście i pędy porażone przez niego obumierają.
O wiele częstszym problemem, z jakim zmagają się ogrodnicy, jest ćma bukszpanowa. To azjatycki szkodnik, który składa jaja w zagłębieniach pędów. Wykluwają się z nich zielone gąsienice, które potrafią zjeść cały krzew i doprowadzić do jego śmierci. Po przepoczwarzeniu się, przenoszą się na kolejne egzemplarze. W rezultacie potrafią zniszczyć nawet kilkudziesięcioletnie okazy. Jedynym sposobem zwalczania ich jest chemiczny oprysk.
Bukszpan to wspaniała ozdoba ogrodu. Możesz go wykorzystać jako żywopłot lub samodzielną dekorację pośrodku kompozycji. Opcji jest bardzo dużo. Sprawdź!
Przeczytaj również: Ćma bukszpanowa – zwalczanie. Jak uratować bukszpany?
Larwy cmy bukszpanowej żerują na liściach roślin, wygryzając w nich dziury, a z czasem obgryzając całkowicie miąższ. Fot.123RF.com