Spis treści:
- Jak wygląda raniuszek?
- Czy raniuszki zimują w Polsce?
- Gdzie gniazdują raniuszki?
- Co je raniuszek? Czym go dokarmiać?
- Raniuszek – ciekawostki
Jak wygląda raniuszek?
Raniuszki to niewielkie ptaki, które przez całe życie wyglądają trochę jak pisklęta. Wynika to z ich puchowego upierzenia oraz wielkości. Ten ptaszek waży zaledwie 7 g. Jego długość osiąga wprawdzie 15 cm, ale 10 cm z tego to długi ogon. Jest on potrzebny do utrzymania równowagi podczas szukania pożywienia wśród gałęzi.
Raniuszek ma tułów upierzony na biało, z lekkim, łososiowym nalotem szczególnie po bokach. Jego głowa jest biała, czasem nad oczami zaczynają się czarne pręgi, które łączą się na grzbiecie. Lotki ptaka są czarne z białymi obrzeżami, a na plecach znajduje się rude siodełko. Aż trudno uwierzyć, że tyle kolorów i wzorów mieści się na malutkim ciele tego ptaszka.
Oczy raniuszka są małe, bystre i czarne, a jego maleńki dziób prawie całkowicie schowany wśród puchu piór. Wydaje się niewiarygodne, że takim dzióbkiem ptak wyłuskuje larwy z kory i znosi niebotyczne ilości pierza na gniazdo.
Raniuszek wygląda niczym puchowa kuleczka. Fot. CanvaPro
Nazwa raniuszka wzięła się od jego porannych zaśpiewów. Ptak ten nie wykonuje melodycznych treli, raczej jest to seria cmokań, trzasków i wysokich pisków. Ma to jednak swój urok, bo odgłosy ptaszka są bardzo dźwięczne. Służą one do porozumiewania się z własnym stadem i innymi ptakami. Nie usłyszymy ich, kiedy raniuszki połączą się w pary i zaczną budować gniazdo. Wtedy robią wszystko, aby nie zdradzać miejsca swojego pobytu.
Przeczytaj również: Podczas ciepłej zimy śpiewa w ogrodzie. Jak zwabić rudzika i czym go dokarmiać?
Czy raniuszki zimują w Polsce?
Raniuszki to ptaki wędrowne, nie poruszają się jednak na zbyt wielkie odległości. Nie są dobrymi lotnikami i jeśli się przemieszczają, to nie wiąże się to z opuszczaniem naszego kraju. Raniuszki zimują w Polsce, ale kompletnie zmieniają wtedy swoje zwyczaje. Tak, jakby miały dwie osobowości – letnią i zimową.
Od marca, kiedy raniuszek znajdzie swoją parę, jest zainteresowany wyłącznie życiem rodzinnym. Przy czym to u tych ptaszków pojęcie bardzo szerokie. Raniuszki zazwyczaj tworzą małe stada, w skład których wchodzą głównie członkowie ich rodzin – bracia, siostry i dzieci z poprzednich lęgów. Zakładają gniazda blisko siebie i pomagają sobie nawzajem, ignorując inne gatunki.
Za to zimą raniuszek całkowicie zmienia swój sposób zachowania. Nagle robi się otwarty na międzygatunkowe znajomości. Trzyma się blisko z sikorkami, które mają podobne zwyczaje, a także z kowalikami i mysikrólikami. Porozumiewa się z nimi i współpracuje w zdobywaniu pożywienia. To właśnie zimą możemy często usłyszeć świergoty raniuszka. Są one tym cenniejsze, że inne ptaki rzadko się wtedy odzywają.
Gdzie gniazdują raniuszki?
Raniuszki upatrzyły sobie lasy liściaste i mieszane. Często zasiedlają też parki o bogatym drzewostanie lub stare sady. Raczej trudno spotkać te ptaki w ogrodach - szukają miejsc, gdzie nie ma dużego ruchu.
Raniuszek gniazduje w rozgałęzieniach gałęzi, na wyższych poziomach drzew. Woli miejsca z bogatym poszyciem. Często stado tych ptaków osiedla się w pobliżu siebie.
Ciekawym zjawiskiem są gniazda raniuszków. Okazuje się, że te stworzenia są doskonałymi deweloperami! Swoje siedziby budują od marca do kwietnia, wkładając w to całą energię. Gniazda raniuszków mają formę czar lub jaj, z wejściem z boku. Budują je wspólnie samiec i samica, skrzętnie zbierając materiały. W wyniku ich pracy najpierw powstają zręby gniazda, które są świetnie zakamuflowane. Te sprytne ptaszki potrafią dostosować kolor i fakturę swojego mieszkania do otoczenia. Gniazda raniuszków ważą często około 40 g - kilka razy więcej niż ich właściciele. Nie dziwi to w obliczu ilości jaj, jakie składają te ptaki, ich ilość dochodzi nawet do 16 na jeden lęg.
Budowa konstrukcji gniazda do nie koniec, ptaki te bardzo dbają, by było wygodne. Wnętrze ich siedzib jest wyściełane ptasim puchem, który zdobywany jest nierzadko w warunkach zagrażających życiu. Dość powiedzieć, że raniuszek znosi do swojego domu około 2 tysięcy sztuk puchu.
Gniazda raniuszków bardzo trudno dostrzec. Nie dość, że mają one kolor otoczenia i wiszą wysoko, to ich właściciele starają się obok nich nie kręcić. W poszukiwaniu pożywienia odlatują dalej, a w pobliżu swoich siedzib zachowują całkowite milczenie. Ich głosy usłyszymy dopiero jesienią.
Czym dokarmiać raniuszki zimą? Fot. CanvaPro
Co je raniuszek? Czym go dokarmiać?
Te małe, puchate ptaszki to przykład doskonałej elastyczności. Dostosowały swoją dietę do pór roku. Latem raniuszek jest białkowcem, żywi się głównie larwami i dorosłymi owadami. Wydłubuje je dzielnie spomiędzy pęknięć w korze, ściąga z liści i wydziobuje z owoców.
Zimą raniuszek je o wiele mniej mięsa, przerzucając się na ziarna oleiste i owoce. Wynika to z faktu, że o tej porze roku owady albo wymarły, albo się pochowały. Wtedy też zmieniają się jego zwyczaje - dołącza do stad innych ptaków poszukujących pożywienia. Ciekawy jest sposób, w jaki się stołuje. Nie siada z innymi ptakami do konsumpcji, ale porywa sobie ziarnka i dobiera się do nich na osobności. Kieruje się zasadą "bierz i uciekaj”.
Zima to dla raniuszka ciężki okres, często wtedy głoduje. Najgorszy czas to dla niego ten, w którym gałązki drzew pokrywają się szronem. Ptaszek wtedy nie ma szans na znalezienie pożywienia.
Dlatego najlepiej dokarmiać raniuszka ziarnami słonecznika, orzechami czy siemieniem lnianym. Można też podsypywać mu kaszę, ryż i kukurydzę. Daje to ptakom energię na długi czas.
Raniuszek – ciekawostki
Ze względu na swój skryty tryb życia, raniuszki nie są jeszcze do końca zbadane. Jednak już na podstawie tego, co o nich wiemy, można je nazwać ptasimi dziwadłami. Ciekawostką jest to, że o lęg raniuszków dbają nie tylko samiec i samica, ale także tak zwani "piastuni". Są to inne raniuszki, które jeszcze nie połączyły się w pary. Naukowcy podejrzewają, że mogą być to bracia i siostry właśnie wyklutych maluchów.
Samica ptaszka składa bardzo dużo, bo nawet 16 jaj. Czasem jednak w gnieździe raniuszka znajduje się aż 20 jajeczek. Oznacza to, że złożyły je dwie samiczki. To bardzo rzadki przypadek wśród ptaków, które zazwyczaj dbają, by nikt nie zbliżał się do ich gniazd.
To też rzecz niezbadana, ale prawdopodobnie matka pozwala złożyć w swoim gnieździe jaja którejś ze swych córek. W ten sposób wysiaduje jaja swoich dzieci i wnucząt.
Inną ciekawostką dotyczącą raniuszka jest jego skłonność do przytulania. Odbywa się to w ramach gatunku i dotyczy nie tylko par. Każdy kojarzy z bajek obrazek siedzących w rzędzie na gałęzi, przytulonych do siebie ptaków. Inspiracją dla twórców musiały być tu stada raniuszków, które w ten sposób spędzają co chłodniejsze noce. Strosząc się i tuląc, ogrzewają nawzajem swoje ciała.
Źródła: lasy.gov.pl; deccoria.pl; Ptaki Polski, Andrzej G. Kruszewicz. Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza MULTICO, 2006
Przeczytaj również:
Dlaczego ptaków nie wolno dokarmiać chlebem? Oto 8 najlepszych pokarmów dla ptaków
Jedni przepędzają, inni wabią. Szpak to przyjaciel czy wróg ogrodu?
Zimą potrzebują naszej pomocy. Czym dokarmiać i jak zwabić mazurka do ogrodu?