Spis treści:
- Charakterystyka amarantusa zwanego „lisim ogonem”
- Szarłat zwisły – liczne odmiany rośliny zachwycają feerią barw
- Szarłat zwisły – uprawa nie stanowi problemu, gdy stosujesz te triki
- Zastosowanie amarantusa w kuchni i medycynie jest bezcenne
- Szarłat zwisły – warto wiedzieć, że ma krwawą przeszłość
Charakterystyka amarantusa zwanego „lisim ogonem”
Szarłat zwisły (Amaranthus caudatus) w Europie zaczął być uprawiany w XIX wieku. Na Stary Kontynent najprawdopodobniej przywędrował z Ameryki Południowej i przez lata zdążył zyskać popularność w różnych krajach. W Polsce amarantusa uważa się przede wszystkim za roślinę ozdobną, która za sprawą swych pięknych kwiatów o intensywnym zabarwieniu jest w stanie ożywić nawet najbardziej posępny ogród.
Uprawa szarłatu zwisłego nie jest skomplikowana, jednak zanim zdecydujemy się kupić sadzonkę, powinniśmy dokładnie poznać charakterystykę rośliny i kilka faktów na temat jej pielęgnacji. Oto najważniejsze informacje, o których trzeba pamiętać.
Charakterystykę szarłatu zwisłego należy rozpocząć od średniej wysokości byliny, która najczęściej wynosi od 40 do maksymalnie 150 centymetrów przy rozpiętości do około 80 centymetrów. Piękne, ciemnopurpurowe kwiaty amarantusa tworzą wiechowate kwiatostany przypominające długie, zwisające kłosy, Owoc szarłatu to orzech, a pędy rośliny są niezdrewniałe, ale rozgałęzione i dość sztywne. Ogonkowe liście o jajowatym kształcie mają ostre zwieńczenie. Mogą być całkiem zielone, purpurowe lub trójkolorowe.
Z uwagi na walory estetyczne szarłat zwisły, zwany też „lisim ogonem”, stanowi częstą atrakcję ogrodową. Porasta głównie wielobarwne rabaty ogrodowe oraz trawniki. Ceni się go również z uwagi na kwiat cięty, który utrzymuje świeżość przez długi czas i pięknie komponuje się z większością roślin. Po przekwitnięciu można tworzyć z niego natomiast suche bukiety.
Mało kto zdaje sobie sprawę z tego, że atrakcyjny wygląd to nie jedyna zaleta amarantusa. Nasiona szarłatu zwisłego są jadalne i zawierają mnóstwo cennych składników odżywczych, dlatego w licznych krajach powszechnie wykorzystuje się go jako warzywo.
Nasiona szarłatu zwisłego są jadalne i zawierają mnóstwo cennych składników odżywczych. Fot.123RF.com
Liczne odmiany rośliny zachwycają feerią barw
Amarantus zachwyca różnorodnością, a poszczególne rodzaje odmiany szarłatu zwisłego różnią się od siebie przede wszystkim zabarwieniem kwiatostanów. Niekiedy również wysokością i kolorem liści. Najpiękniejsze rośliny, na które warto zwrócić uwagę to:
- Atropurpureus – wysoki typ odmiany szarłatu zwisłego, o przepięknych purpurowych kwiatostanach.
- Albiflorus - odmiana, która wyróżnia się kwiatami o biało-zielonym zabarwieniu.
- Grünschwantz – roślinę wyróżniają oryginalne zielone kwiaty.
- Pony Tail – w tym przypadku kwiaty są intensywnie czerwone, niemalże purpurowe.
- Roter Schweif – odmiana szarłatu zwisłego o ciemnoczerwonych kwiatostanach i średniej wysokości.
- Virdis - kwiaty tej średnio wysokiej odmiany przybierają jasnozielone zabarwienie.
Przeczytaj również: Piękny i użyteczny król ogrodu. Jak dbać o amarantusa?
Amarantus nie będzie wymagał od ciebie zbyt wielu czynności pielęgnacyjnych. Fot.123RF.com
Szarłat zwisły – uprawa nie stanowi problemu, gdy stosujesz te triki
Uprawa szarłatu zwisłego nie jest skomplikowana, ale wymaga posiadania wiedzy na temat odpowiedniego sadzenia, podlewania oraz przycinania rośliny, które warto stosować tak, aby amarantus cieszył oko i przez dłuższy czas stanowił ozdobę ogrodu.
- Ziemia
Amarantus najlepiej czuje się w żyznej, przepuszczalnej i wilgotnej, próchniczej glebie. Idealnie, jeśli ma ona odczyn obojętny albo lekko kwaśny. Ciężkie podłoża nie sprzyjają szarłatowi zwisłemu.
- Stanowisko
Stanowisko szarłatu zwisłego powinno być dobrze nasłonecznione, ciepłe i osłonięte od przeciągów. Ponieważ roślina nie wykazuje dużej odporności na zmienne warunki atmosferyczne, wyższe odmiany szarłatu zwisłego, warto wzmocnić podpórkami. W zimie amarantusa warto również okrywać, aby nie doprowadzić do jego obumarcia.
- Podlewanie
Regularne podlewanie szarłatu zwisłego jest niezwykle istotne dla jego prawidłowego rozwoju. Roślina potrzebuje stałego nawadniania. Zwłaszcza w okresie kiełkowania i wzrostu. W przypadku dorosłych okazów amarantusa można nieco ograniczyć zabieg, o ile nie mamy akurat do czynienia z intensywną suszą. Z uwagi na podatność szarłatu zwisłego na choroby grzybowe, lepiej stosować podlewanie kropelkowe niż zraszanie.
- Nawożenie
Nawożenie szarłatu zwisłego należy wykonywać jesienią. W tym celu można zasilić podłoże gotowym nawozem wieloskładnikowym, przeznaczonym specjalnie dla tych roślin, albo wykorzystać kompost czy obornik. Dzięki temu dostarczamy amarantusowi odpowiednią ilość składników odżywczych. Młode rośliny często zaleca się również nawozić dodatkowo azotem.
- Przycinanie
W pielęgnacji amarantusa ważne jest jego regularne odchwaszczanie oraz przycinanie przekwitłych kwiatów. Zapobiega to chorobom i szkodnikom szarłatu zwisłego oraz samosiewowi rośliny. Zabieg należy wykonywać mechanicznie.
- Kwitnienie
Kwitnienie szarłatu zwisłego możemy obserwować od połowy lipca do października. Niewielkie kwiaty wsparte lancetowatymi przysadkami, zebrane są w podłużne, zwisające i zbite kłosy, tworzące złożone wiechy. Kwiatostany szarłatu zwisłego najczęściej są czerwone, fioletowe lub białe. Nieco rzadziej można spotkać odmiany żółte lub zielone.
- Choroby i szkodniki
Niestety choroby i szkodniki roślin chętnie atakują szkarłat zwisły. Na szczęście można im zapobiegać, m.in. utrzymując dobre warunki podłoża. Rośliny często padają ofiarą mączniaka prawdziwego, a także takich mszyc i ślimaków, dlatego zaleca się opryskiwać je naturalnymi środkami ochrony roślin, m.in. opryskami z pokrzywy czy wrotyczu. Dobrą metodą, aby zniechęcić ślimaki do ekspansji szarłatu zwisłego jest również rozsypanie wokół niego pokruszonych skorupek jaj albo trocin.
- Rozmnażanie
Szarłat zwisły jest ekspansywną rośliną. Wykazuje tendencję do samosiewu, przez co niekiedy może stanowić uciążliwy i trudny do wytępienia chwast. Stąd też tak ważne jest regularne pozbywanie się przekwitłych kwiatostanów, które można później wykorzystać do wysiania roślin w kolejnym roku.
Kiedy jest najlepszy czas, aby zabierać się za rozmnażanie szarłatu zwisłego? Roślinę powinno się wysiewać wprost do gruntu pod koniec kwietnia lub w maju. Wówczas warto nawadniać amarantusa, wykonując zraszanie kropelkowe, które pomoże nam uzyskać rewelacyjne warunki dla nasion. Gdy nasiona wzejdą, warto wykonać przerywkę. Sadzonki powinny mieć rozstaw około 30 cm x 50 cm.
Jeśli zależy nam na tym, aby zobaczyć kwitnienie szarłatu zwisłego wcześniej, możemy wysiewać go do skrzynek na przełomie marca i kwietnia. W tym przypadku pojemniki trzeba osłonić, ponieważ nasiona szarłatu zwisłego kiełkują w ciemności po około dwóch tygodniach. Aby uzyskać szybki wzrost rośliny, najlepiej zapewnić jej temperaturę około 15-18°C., przewiew i regularne nawadnianie. Gdy pojawią się listki, szarłat zwisły należy przesadzić do doniczek, a na przełomie kwietnia i maja sadzonki można wysadzać do gruntu.
Fot.123RF.com
Szarłat zwisły – zastosowanie w kuchni i medycynie jest bezcenne
Zastosowanie szarłatu zwisłego w Polsce ogranicza się do funkcji ozdobnej. W ogrodzie warto wysadzać go na rabatach obok nagietków, nasturcji i niezapominajek, aby jeszcze bardziej podkreślić walory estetyczne rośliny.
W wielu krajach świata amarantus wykorzystuje się jednak również w kuchni z uwagi na witaminy oraz dużą zawartość takich składników mineralnych jak: wapń, fosfor, potas czy magnez. Szarłat jest też jedną z roślin, z największą zawartością żelaza. Zawiera aż 15 mg w 100 g nasion, a więc o wiele więcej, niż rozsławiony pod tym względem szpinak. Z tego względu poleca się go anemikom oraz wegetarianom, ponieważ jest bezglutenowy i zawiera duże ilości białka.
Wykorzystuje się go do m.in. użytku zewnętrznego, jako jeden ze składników maści na wypryski, odleżyny i trudno gojące się rany. W tym celu świeże albo zamrożone ziele szarłatu rozciera się w równych proporcjach z tranem, olejem rokitnikowym i olejem lnianym.
Szarłat znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym. Jest źródłem lektyny, amarantyny i aglutyniny, używanej jako sonda histochemiczna do wykrywania ognisk nieprawidłowych podziałów komórek w chorobach raka jelita grubego.
Szarłat zwisły – warto wiedzieć, że „lisi ogon” ma krwawą przeszłość
Amarantus to jedna z najstarszych roślin uprawnych na całym świecie. Z walorów odżywczych szarłatu zwisłego zdawały sobie sprawę już cywilizacje Inków i Majów. Stąd zresztą wzięło się częste nazywanie szarłatu „zbożem Inków”. Dla Greków ta odmiana amarantusa stanowiła symbol nieśmiertelności, ponieważ nawet zerwana i zasuszona wciąż prezentowała się tak samo imponująco.
Szarłat zwisły i spokrewniony z nim szarłat wyniosły stanowiły ważne źródło pożywienia dla ludów zamieszkujących Amerykę Południową. Choć dziś trudno nam to sobie wyobrazić, kiedyś podczas ważnych uroczystości spożywano tam ciastka wyrabiane właśnie z nasion szarłatu i… ludzkiej krwi. Praktyk tych zakazali dopiero hiszpańscy konkwistadorzy.
Przeczytaj również: Ukorzeniacz do roślin – jak działa i co warto o nim wiedzieć? Przepisy na domowe preparaty
Ukorzeniacze zwiększają skuteczność rozmnażania roślin. Fot. 123RF.com