Spis treści:
- Samodzielne rozmnażanie truskawek i sprzedaż
- Ochrona prawna odmian roślin
- Co grozi za naruszenie wyłącznego prawa do odmiany?
- Kary za samodzielne rozmnażanie truskawek
- Jakich truskawek nie można samodzielnie rozmnażać?
Samodzielne rozmnażanie truskawek i sprzedaż
Rozmnożenie truskawek i sprzedaż sadzonek to dla wielu osób wizja łatwego zarobku, która niestety może nieść za sobą opłakane konsekwencje. Wszystko ze względu na to, że truskawki bardzo łatwo rozmnożyć przez rozłogi, a rośliny potomne są genetycznymi klonami roślin matecznych. Oznacza to, że młode sadzonki dziedziczą wszystkie cechy t.j. wygląd i smak owoców, termin owocowania, pokrój krzewu czy odporność na szkodniki roślin.
Łatwe pozyskiwanie nowych sadzonek truskawek sprawia, że wiele osób ulega pokusie, by odsprzedać samodzielnie rozmnożone sadzonki czy wykorzystać je do powiększenia swojej plantacji i czerpania korzyści ze sprzedaży owoców. Przez to na lokalnych targach czy w serwisach z ogłoszeniami kwitnie proceder nielegalnej odsprzedaży sadzonek po cenach niższych niż rynkowe. Naraża to na straty hodowców posiadających licencje na legalne rozmnażanie i sprzedaż odmian podlegających ochronie prawnej.
Należy pamiętać, że nielegalne jest:
- rozmnażanie licencjonowanych odmian truskawek i wykorzystywanie na własny użytek,
- rozmnażanie licencjonowanych odmian truskawek i odsprzedaż — w internecie, na targowiskach itp.,
- kupowanie prawnie chronionych odmian z nielegalnych źródeł celem uprawy i wprowadzenia owoców do obrotu handlowego.
Ochrona prawna odmian roślin
Trzeba mieć świadomość, że wiele odmian roślin ozdobnych, sadowniczych, warzywnych czy rolniczych objętych jest ochroną prawną i wpisanych Księgi Ochrony Wyłącznego Prawa. W Polsce regulowane jest to poprzez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych (COBORU), który ma wyłączne prawo do nadawania licencji. Istnieją również odmiany zgłoszone do ochrony w krajach Unii Europejskiej. W tym przypadku licencje na konkretne rośliny przyznaje Wspólnotowy Urząd Ochrony Odmian Roślin z siedzibą we Francji. Wpisane tam rośliny, objęte są ochroną we wszystkich krajach unijnych, nie tylko w Polsce.
Chronionych prawem odmian truskawek nie można samodzielnie rozmnażać bez posiadania stosownej licencji. Fot. 123RF.com
Co grozi za naruszenie wyłącznego prawa do odmiany?
Odmian wpisanych do rejestru krajowego i unijnego nie można samodzielnie rozmnażać ani wprowadzać do obrotu. W Polsce kwestie te reguluje ustawa z dnia 26 czerwca 2003 r. „O ochronie prawnej odmian roślin” z późniejszymi nowelizacjami.
Zgodnie z art. 21 ustawy wyłączne prawo do odmiany obejmuje wytwarzanie lub rozmnażanie, przygotowanie do rozmnażania, oferowanie do sprzedaży, sprzedaż lub inne formy zbywania, eksport, import, przechowywanie – materiału siewnego odmiany chronionej. Natomiast art. 37 ustawy mówi, że naruszenie wyłącznego prawa do odmiany podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Hodowca, którego prawa zostały naruszone, może również dochodzić roszczeń na drodze cywilnej.
Maksymalna kwota grzywny za naruszenie wyłącznego prawa do odmiany na szeroką skalę wynosi ponad milion złotych. Tak wysokie grzywny skierowane są producentów, którzy wprowadzili w obrót sadzonki chronione prawem bez uzyskania stosownej licencji na rozmnażanie i handel oraz prowadzili uprawę bez kontroli fitosanitarnej, która pozwalałaby na utrzymanie wysokiej zdrowotności sadzonek.
Instytut Ogrodnictwa — Państwowy Instytut Badawczy, który jest hodowcą oraz właścicielem odmian prawnie chronionych prowadzi zakrojone na szeroką skalę kontrole sprzedaży sadzonek bez licencji.
"Systematycznie śledzimy wpisy i oferty sprzedaży sadzonek truskawki, porzeczki czarnej i maliny na portalach aukcyjnych, w ogłoszeniach na portalach lokalnych i na facebooku. Trzeba powiedzieć, że nielegalny handel kwitnie. Co gorsza, część sprzedających nie zdaje sobie nawet sprawy z tego, iż ich działalność jest nielegalna. — wyjaśnia dr hab. Agnieszka Masny, kierownik Zakładu Hodowli Roślin Ogrodniczych IO-PIB.
Jako potwierdzenie przeprowadzanych kontroli może posłużyć opublikowany na forum ogrodniczym w marcu tego roku komentarz:
"Witam, wsadziłem truskawki, na które trzeba mieć licencję. Jest to około 50 krzaków. Potem się rozrosły, wystawiłem je w internecie. Sadzonek nie sprzedałem, a ogłoszenie skasowałem. Teraz przyszło mi pismo od pana, który ma licencję i chce dogadać się polubownie. Nie wiedziałem, że nie wolno sprzedawać. Macie jakieś rady, co mam z tym zrobić?" - pisze ogrodnik nieświadomy konsekwencji nielegalnego rozmnażania sadzonek.
W przypadku wykroczeń przeprowadzonych na małą skalę zwykle sprawy kończą się polubownie. Najczęściej właściciel gospodarstwa musi zadeklarować zniszczenie wszystkich sadzonek pozyskanych w nielegalny sposób oraz liczyć się z kontrolami swojej działalności w kolejnych latach. Chcąc jednak uniknąć grzywny czy innych przykrych konsekwencji związanych z rozmnażaniem lub sprzedażą odmian chronionych prawem, należy całkowicie zrezygnować z pozyskiwania nowych sadzonek na własną rękę i oferowania ich sprzedaży. Ogrodnicy zainteresowani legalnym rozmnażaniem i sprzedawaniem truskawek mogą natomiast ubiegać się o uzyskanie stosownej licencji.
Warto pamiętać, że ochronie podlegają nie tylko sadzonki truskawek, ale też innych roślin ozdobnych czy rolniczych. Znana jest historia kobiety, która nielegalnie sprzedała patyczki licencjonowanej hortensji za 10 zł, za co otrzymała 5 tys. kary. Więcej na ten temat przeczytasz tutaj: 5 tys. zł kary za sprzedaż patyczków hortensji. Sprawdź, czym jest licencja na rozmnażanie roślin
Jakich truskawek nie można samodzielnie rozmnażać?
Listę odmian truskawek objętych ochroną prawną w Polsce można sprawdzić na stronie Centralnego Ośrodka Badań Odmian Roślin Uprawnych — COBORU. Popularne odmiany wpisane do krajowego rejestru to m.in. Ambrozja, Dukat, Elkat, Grandarosa, Malwina, Kent, Rumba. Z kolei listę odmian chronionych prawem na terenie Unii Europejskiej prowadzi Wspólnotowy Urząd Ochrony Roślin — CPVO. Na jego liście znajduje się m.in. bardzo lubiana w Polsce odmiana San Andreas.
Istnieją jednak stare odmiany, których ochrona prawna już wygasła i można je legalnie rozmnażać. Bez obaw możemy rozmnażać takie odmiany jak: Honeoye, Senga Sengana, Polka, Elsanta.
Przeczytaj również: Najlepsze odmiany truskawek do gruntu i do donic
Wyjaśniamy, jakie odmiany truskawek będą najlepsze do uprawy w gruncie i donicach. Fot. 123RF.com