Spis treści:
- Pokrzywa — charakterystyka
- Jak pokrzywa pomaga roślinom
- Preparaty wykonane z własnych zbiorów – czy warto tracić czas?
- Gotowe preparaty z pokrzywy
Pokrzywa – bardzo krótka charakterystyka
Pokrzywa (Urtica L.) jest rodzajem pospolicie rosnącego chwastu ruderalnego, do którego należy aż 68 gatunków. Potocznie nazywana jest parzawką, parzawicą, koprywą, żyrują lub żyruchą. W Polsce spotkać można:
- pokrzywę zwyczajną (Urtica dioica),
- pokrzywę żegawkę (Urtica urens),
- pokrzywę poziewnikolistną (Urtica galeopsifolia),
- pokrzywa kuleczkowata (Urtica pilulifera),
- pokrzywa konopiolistna (Urtica cannabina).
Gatunki te różnią się między sobą wielkością, wyglądem kwiatów, kształtem liści i nawet posiadaniem parzących włosków (nie ma ich pokrzywa poziewnikolistna). Mówiąc pokrzywa, zwykle mamy na myśli pokrzywę zwyczajną.
Pokrzywa zwyczajna zwykle osiąga od 40 do 150 cm wysokości, jednak nierzadko można spotkać okazy dorastające nawet do 3 m. Białe kwiaty występują od czerwca do października. Co istotne, roślina ta jest wiatropylna. Może rozmnażać się zarówno z nasion, jak i wegetatywnie (już nawet w pierwszym roku życia!). Dlatego też bardzo łatwo się rozprzestrzenia.
Biada temu, kto wpadnie między jej charakterystycznie ząbkowane liście! Włoski parzące pokrywają zarówno liście, jak i łodygi, broniąc roślinę przed zjedzeniem przez zwierzęta. Gdy tylko się je dotknie, wbijają się w ciało i wstrzykują parzący płyn. Na skórze w mig pojawiają się okropnie swędzące bąble.
Pomimo swojej nieprzychylnej aparycji, jest rośliną niesłychanie pożyteczną. Chętnie korzystają z niej ptaki, owady i jeże, zajadając jej liście, a także motyle, które składają na niej jaja.
Jak pokrzywa pomaga roślinom?
Lecznicze i kosmetyczne właściwości pokrzywy są raczej znane każdemu, a zwłaszcza osobom dbającym o urodę. Jest także cennym okazem dla roślin ogrodowych:
- zawiera elicytory, tj. związki chemiczne, które pobudzają obronną reakcję rośliny,
- wyciągi na bazie pokrzyw działają na inne rośliny jako biostymulatory, pomagając przyspieszać ich wzrost,
- pomaga zwiększyć odporność roślin na szkodniki (zwłaszcza mszyce, owocówki czy roztocza), a także na choroby grzybowe (np. szarą pleśń, mączniaka jabłoni czy wywoływanych przez grzyby z rodzaju Alternaria alternate oraz Rhizoctonia solani),
- wspiera regenerację roślin np. po gradobiciu,
- pomaga przyspieszać rozkład kompostu,
- wspomaga kiełkowanie problematycznych nasion np. pietruszki,
- dostarcza ogromnej ilości witamin oraz składników mineralnych, takich jak np. żelazo, azot, fosfor, potas, wapń, siarczki, mangan, i magnez. Zawiera również krzemionkę, miedź, fenole, kwas foliowy, a także lektyny. Całkiem imponujące, prawda? Dzięki temu może zwalczać między innymi chlorozę liści.
Pokrzywę można stosować praktycznie do wszystkich roślin, jakie znajdują się w ogrodzie, tj. warzyw, drzew owocowych, drzew oraz krzewów ozdobnych, bylin i roślin kwitnących, a nawet… traw. Dobrze sprawdzi się też w przypadku roślin pokojowych. Można stosować ją w formie nawozu, jak również do oprysku. Czy ma jakiekolwiek minusy? My ich nie znamy.
Pokrzywę zbiera się, zanim roślina zakwitnie Fot. 123RF/PICSEL
Preparaty wykonane z własnych zbiorów – czy warto tracić czas?
Do samodzielnego przygotowania środków na bazie pokrzywy trzeba się dobrze przygotować. Najpierw trzeba skosić pokrzywę jeszcze zanim zakwitnie. Istotne jest, aby rośliny nie rosły przy drodze, gdzie mogą wchłonąć szkodliwe związki. Jeśli cierpisz na nadmiar czasu lub siekanie działa na ciebie relaksująco, możesz rozdrobnić rośliny. Co dalej? To zależy, który preparat chcesz wykonać. Masz do wyboru:
- gnojówkę,
- wywar,
- napar,
- wyciąg.
Gnojówka z pokrzywy jest najbardziej popularna i niestety praco- oraz czasochłonna. Do tego wymaga posiadania sporej beczki lub pojemnika na wino, który będzie można przechowywać w ciemnym pomieszczeniu przez około 2 tygodnie. Rozdrobnione rośliny umieszcza się w zbiorniku, zalewa odstaną, miękką wodą bądź deszczówką i czeka na pojawienie się bąbelków na powierzchni płynu. Powstająca piana świadczy o fermentacji. Raz dziennie trzeba taki pojemnik otwierać i mieszać. Nie jest to przyjemna czynność, bowiem fermentująca gnojówka może nie zabija zapachem, ale bez dwóch zdań śmierdzi. Gdy bąbelki przestają się pojawiać, fermentacja jest zakończona i gnojówkę można przecedzić, a następnie rozlać do mniejszych butelek. To prawdziwie skoncentrowana mikstura, którą przed użyciem trzeba rozcieńczyć do podlewania w stosunku 1:10, a do oprysku 1:20.
Wyciąg z pokrzywy to nieco bezpieczniejsza dla nosa postać pokrzywy. Jest to tak naprawdę niesfermentowana gnojówka. Po zalaniu roślin wodą płyn przecedza się już po upływie 24 godzin i od razu wykorzystuje. Trzeba jednak pamiętać, że w porównaniu ze sfermentowaną gnojówką zawiera on mniej substancji odżywczych.
Wywary również nie mogą być zaliczane do szybkich sposobów na preparat z pokrzyw. Posiekane rośliny moczy się dobę w wodzie, a następnie zagotowuje przez około pół godziny pod przykryciem. Po ostygnięciu wywar należy przecedzić np. przez filtr do kawy. Środek ten ma dość silne działanie, jednak nie można przechowywać go dłużej niż jeden dzień.
Najmniej czasochłonne są natomiast napary. Rośliny zalane zimną wodą podgotowuje się i wyłącza tuż przed momentem wrzenia. Przechowywane w lodówce, mogą być używane nawet przez kilka dni. Czy warto jednak tak się poświęcać? Odpowiedź brzmi: niekoniecznie.
Najmniej czasochłonnu w przygotowaniu jest napar z pokrzywy Fot. 123RF/PICSEL
Gotowe preparaty z pokrzywy
Na fali rosnącej popularności pokrzywy w uprawach ekologicznych powstały gotowe i naturalne preparaty dostępne w sklepach ogrodniczych. Dzięki nim nie trzeba przejmować się poszukiwaniem i zbiorem tych parzących chwastów, feerią nieprzyjemnych zapachów i wielogodzinnym (lub wielotygodniowym) przetwarzaniem. A bez problemu można w pełni wykorzystać ich dobroczynny potencjał.
Co producenci mają do zaoferowania? Na sklepowych półkach znaleźć można organiczne i bezpieczne dla środowiska stymulatory wzrostu, które tak naprawdę są gnojówką z pokrzyw. Są to środki wymagające rozcieńczenia w 1 litrze wody, których ilość dobiera się do gatunku rośliny, zgodnie z instrukcją producenta. Stosuje się je co 10-14 dni, przez cały okres wegetacji. Według obietnic producentów stymulatory wzrostu na bazie pokrzywy pomagają zadbać o lepszą kondycję oraz wzrost roślin i poprawić ich obfitość kwitnienia bądź owocowania. Do tego wspomaga walkę z wieloma chorobami i szkodnikami. I co najważniejsze – nie mają nieprzyjemnego zapachu, jak własnoręcznie przygotowana gnojówka.
Istnieją również preparaty, które służą wyłącznie do opryskiwania. W ich skład również wchodzi gnojówka z pokrzyw, której łatwo przyswajalne składniki pomagają wzmocnić roślinę. Zalecane są zwykle do oprysku warzyw, roślin kwitnących i owocujących, które wymagają ograniczenia populacji atakujących je szkodników i zastosowania profilaktyki chorób roślin. Co istotne, nie powinno się opryskiwać kwiatów oraz pąków kwiatowych.
Niektóre środki wzbogacone są także o ekstrakty z innych roślin, np. krwawnika pospolitego czy skrzypu polnego. Taki zabieg wzmacnia działanie pokrzywy i może przynieść jeszcze lepsze rezultaty. Nie musisz więc mieć wyrzutów sumienia, jeśli sięgniesz po gotowe preparaty, zamiast robić je samemu.